زمانی که بانوان با بیماری‌ های حاد رحمی مواجه می شوند، ممکن است نیاز باشد برای کنترل آسیب و حفظ سلامت دیگر بخش‌ ها متخصصان جراحی‌ های پیشرفته‌ تری را بر روی رحم انجام دهند که از مهمترین آنها می‌ توان به هیسترکتومی یا برداشتن رحم اشاره کرد.

این شیوه درمانی تنها زمانی انجام می شود که آسیب‌ های رحمی بسیار وسیع باشند و متخصصان نتوانند با دیگر روش‌ ها مشکل و آسیب پیش آمده را برطرف کنند.

مهم است بدانید که رحم در بدن بانوان نقش مهمی ایفا می‌ کند، این عضو حساس و البته کوچک در سیستم تولید مثل زنان نقش اصلی را ایفا کرده و در بین مثانه و راست روده قرار می‌ گیرد.

ایجاد برخی از آسیب‌ ها و بیماری‌ های رحمی ممکن است سلامت افراد را به خطر انداخته و مشکلات شدیدتری را در پی دارند.

از این رو متخصصان با انجام جراحی هیسترکتومی سعی در حفظ سلامت بانوان داشته و هر چند که این جراحی عوارضی در پی دارد اما خطر مرگ را برای بیماران به همراه نخواهد داشت.

دلایل انجام هیسترکتومی

شاید این سوال برای شما هم به وجود بیاید که جراحی هیسترکتومی برای درمان چه نوع بیماری‌ هایی انجام می شود.

گاهی اوقات فیبروم‌ ها در سطح رحم پدیدار شده و مشکلاتی از جمله خونریزی‌ های شدید و قاعدگی‌ های دردناک را برای بانوان به همراه دارد.

تنها چاره برای بهبود فیبروم‌ ها خارج کردن رحم یا جراحی هیسترکتومی است، این توده‌ ها عموماً غیر سرطانی هستند اما از مهمترین دلایل برداشت رحم به شمار می‌ آیند.

دلیل دیگر برای انجام جراحی هیستریکتومی بروز توده‌ های سرطانی در رحم، تخمدان، آندومتر و دهانه رحم است.

ممکن است متخصصان سایر روش‌ های درمانی مانند جراحی یا شیمی درمانی را انجام دهند اما اگر به نتایج مناسب نرسند با انجام هیسترکتومی بافت رحم را به همراه توده‌ ها به طور کامل خارج کرده تا سلامت بانوان را حفظ کنند.

از دیگر دلایل انجام جراحی هیسترکتومی باید به عفونت‌ های شدید لگنی و نهایتاً بیماری‌ های التهابی اشاره کرد.

بیماری التهابی لگن یک عفونت باکتریایی است که می تواند باعث درد شدید لگن شود.

معمولا با آنتی بیوتیک قابل درمان است، اما اگر گسترش یابد، می تواند به رحم آسیب برساند. اگر عفونت شدید دارید، پزشک ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند.

البته اگر پوشش داخلی رحم بیش از حد طبیعی ضخیم شود بانوان درد و خونریزی پیوسته داشته که با جراحی هیسترکتومی بهبود می‌ یابد.

با این حال مشکلاتی همچون خونریزی‌ های غیر طبیعی و هایپرپلازی و حتی افتادگی رحم و مثانه همگی از دلایل مهم و تاثیرگذار بر انجام جراحی هیسترکتومی هستند.

از دیگر دلایل انجام هیسترکتومی، اندومتریوز می باشد و بافتی که به طور معمول رحم را می پوشاند در خارج از آن رشد می کند.

اندومتریوز می تواند باعث درد شدید و پریودهای نامنظم شود، می تواند منجر به ناباروری و چسبندگی شود که چسبندگی ها پس از هیسترکتومی به طور کامل برداشته می شوند.

هورمون درمانی و روش های پزشکی برای برداشتن بافت آندومتر معمولاً قبل از هیسترکتومی آزمایش می شوند.

زمانی که پوشش داخلی رحم شما بیش از حد ضخیم باشد هیپرپلازی اتفاق می افتد، این وضعیت می تواند ناشی از داشتن استروژن بیشتر از حد طبیعی باشد.

در برخی موارد، هیپرپلازی می تواند منجر به سرطان رحم شود، هایپرپلازی همچنین می تواند باعث خونریزی شدید و پریودهای نامنظم شود.

به طور معمول، گزینه های درمانی شامل انواع مختلفی از هورمون درمانی است.

اگر هیپرپلازی شما شدید باشد یا پزشک مشکوک باشد که ممکن است به سرطان تبدیل شود، ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند.

آیا برای رفع فیبروم های رحمی افراد باید اقدام به جراحی هیسترکتومی کنند؟

گاهی اوقات بانوان در سنین باروری و حتی پس از آن بیماری‌ های رحمی را تجربه می‌ کنند.

از مهمترین و البته خطرناک‌ ترین آنها باید به فیبروم‌ هایی اشاره کرد که توده‌ های خوش خیم شناخته می شوند.

این توده‌ ها ممکن است در بخش‌ های مختلف رحم پدیدار شده و با رشد بیشتر باعث ایجاد درد و خونریزی شدید می شوند.

زمانی که متخصصان حضور فیبروم‌ های رحمی را تایید می‌ کنند، با مصرف انواع دارو و سایر روش‌ های کم تهاجم مانند میومکتومی سعی در بهبود آسیب پیش آمده دارند.

اگر شرایط درمان آنگونه که باید سپری نشود و هر لحظه شدت بیماری افزایش یابد متخصصان به ناچار برای بهبود این عارضه برداشت رحم را انجام خواهند داد.

به یاد داشته باشید برداشت رحم یا جراحی هیسترکتومی تنها زمانی انجام می شود که سایر روش‌ های درمانی با شکست مواجه شوند.

به نوعی می‌ توان گفت که هیسترکتومی آخرین راه درمان برای آسیب‌ ها و بیماری‌ های رحمی است تا زمانی که متخصصان احساس خطر نکنند این جراحی را انجام نداده مگر در شرایط اضطراری این شیوه درمان را مناسب بدانند‌.

روش های هیسترکتومی

این روش ممکن است از طریق یک برش در قسمت تحتانی شکم یا از طریق واژن انجام شود.

هیسترکتومی شکمی

برای هیسترکتومی شکمی، جراح معمولاً یک برش افقی در امتداد خط موی شرمگاهی ایجاد می کند.

برای اکثر زنان، این جراحی یک اسکار کوچک بر جای می گذارد.

برخی از زنان ممکن است نیاز به برش خط وسط در قسمت تحتانی شکم داشته باشند، به خصوص اگر جراحی برای برداشتن رحم برای فیبروم های بزرگ رحم باشد.

اگر بیمار فیبروم یا سرطان بسیار بزرگ داشته باشد، معمولاً هیسترکتومی شکمی توصیه می شود.

هیسترکتومی لاپاراسکوپی

برای هیسترکتومی لاپاراسکوپی، جراح یک لاپاراسکوپ را از طریق یک برش کوچک در ناف شما وارد می کند تا اندام های لگن شما را مشاهده کند.

سه یا چهار برش کوچک دیگر ایجاد می کند که از طریق آن ابزارهای دیگر وارد می شوند.

گاز دی اکسید کربن برای متسع کردن شکم شما مانند یک بالون استفاده می شود، بنابراین تمام اندام های شما به وضوح برای جراح قابل مشاهده هستند.

رحم را با یا بدون لوله ها و تخمدان ها از طریق واژن خارج می کند.

اگر قسمت بالایی واژن از طریق برش های سوراخ کلید دوخته شود، هیسترکتومی به روش لاپاراسکوپی انجام شده است.

اگر متخصص زنان قسمت بالایی واژن را از داخل واژن بخیه بزند، هیسترکتومی واژینال لاپاراسکوپی نامیده می شود.

این نوع هیسترکتومی ممکن است با کمک ربات انجام شود.

هیسترکتومی واژینال

هیسترکتومی واژینال از طریق یک برش در قسمت بالایی واژن انجام می شود، معمولاً زمانی انجام می شود که افتادگی رحم وجود دارد.

هیسترکتومی واژینال شامل بستری کوتاه‌تر، هزینه کمتر و بهبودی سریع‌تر از هیسترکتومی شکمی است.

با این حال، بسته به اندازه و شکل رحم یا دلیل جراحی، هیسترکتومی واژینال ممکن است امکان پذیر نباشد.

در آن صورت، پزشک سایر گزینه های جراحی مانند هیسترکتومی شکمی را با شما در میان خواهد گذاشت.

مراحل و نحوهٔ انجام عمل هیسترکتومی

در طول هیسترکتومی شکمی، جراح رحم را از تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و واژن فوقانی و همچنین رگ‌های خونی و بافت همبند که آن را پشتیبانی می‌کنند، خارج می‌ کند.

در هیسترکتومی کامل معمولا قسمت تحتانی رحم به نام دهانه رحم برداشته می شود، اما گاهی اوقات این قسمت ها در جای خود باقی می مانند که به آن هیسترکتومی جزئی می گویند.

در صورت لزوم، جراح ممکن است سایر اندام ها و بافت های لگنی مانند تخمدان ها یا لوله های فالوپ را نیز بردارد. به طور کلی مراحل شامل موارد زیر است:

آزمایشات قبل از جراحی هیسترکتومی

قبل از جراحی، امکان دارد آزمایشاتی برای بررسی سرطان انجام شود که می تواند رویکرد جراح را نسبت به جراحی عوض کند. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سیتولوژی دهانه رحم که به نام پاپ اسمیر نیز شناخته می شود، سلول های غیرطبیعی در دهانه رحم یا سرطان دهانه رحم را بررسی می کند.

بیوپسی آندومتر وجود سلول های غیرطبیعی در پوشش رحم یا سرطان آندومتر را بررسی می کند.

سونوگرافی لگن اندازه فیبروم رحم، پولیپ آندومتر یا کیست تخمدان را می تواند نشان دهد.

ممکن است از شما خواسته شود که روز قبل و صبح بعد از جراحی با استفاده از صابون تجویز شده توسط جراح خود دوش بگیرید تا خطر عفونت کاهش یابد.

پاکسازی واژن قبل از عمل یا پاکسازی مقعدی نیز ممکن است انجام شود.

درست قبل از جراحی، یک آنتی بیوتیک داخل وریدی دریافت خواهید کرد تا خطر عفونت بعد از جراحی به حداقل برسد.

نحوه انجام هیسترکتومی

هیسترکتومی معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می شود، بنابراین در طول عمل بیدار نخواهید بود.

عمل جراحی معمولاً حدود یک تا دو ساعت طول می کشد، اگرچه قبل از رفتن به اتاق عمل مدتی را برای آماده شدن صرف می کنید.

برای شروع این عمل، یکی از اعضای تیم جراحی یک کاتتر ادراری را در مجرای ادراری شما قرار می دهد تا مثانه شما را تخلیه کند.

کاتتر در طول و مدت کوتاهی پس از عمل در جای خود باقی می ماند.

قبل از انجام عمل، شکم و واژن شما با محلول استریل تمیز می شود.

برای انجام هیسترکتومی، جراح با استفاده از یکی از دو روش زیر شکم شما برشی ایجاد می کند:

یک برش عمودی، که از وسط شکم شما شروع می شود و از زیر ناف تا درست بالای استخوان شرمگاهی امتداد می یابد.

یک برش افقی خط بیکینی، که حدود 1 اینچ (2.5 سانتی متر) بالاتر از استخوان شرمگاهی شما ایجاد می شود.

نوع برش به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله دلیل هیسترکتومی، نیاز به معاینه بالای شکم، اندازه رحم و وجود هرگونه اسکار از جراحی های قبلی شکم.

به عنوان مثال، هیسترکتومی برای درمان اندومتریوز، فیبروم های بزرگ و سرطان های زنان معمولا از طریق یک برش عمودی انجام می شود.

بهبودی پس از هیسترکتومی

بعد از عمل، چند ساعتی در اتاق ریکاوری می مانید و تیم پزشکی مراقبت های زیر را ارائه خواهند کرد:

• شما را برای علائم درد زیر نظر می گیرند.
• برای تسکین درد و جلوگیری از عفونت به شما دارو می دهند.
• شما را تشویق می کنند که بلافاصله پس از جراحی بلند شوید و راه بروید.

هیسترکتومی شکمی معمولا نیاز به بستری شدن در بیمارستان یک تا دو روزه دارد، اما این اقامت می تواند طولانی تر باشد.

برای هر گونه خونریزی یا ترشحات واژن باید از نوار بهداشتی استفاده کنید.

داشتن مقداری ترشحات خونی واژن برای چند روز تا چند هفته پس از هیسترکتومی طبیعی است.

با این حال، اگر خونریزی مشابه خونریزی قاعدگی است یا اگر خونریزی مداوم دارید، جراح خود را در جریان بگذارید.

برش شکم به تدریج بهبود می یابد، اما جای زخم قابل مشاهده روی شکم خود باقی می ماند.

پس از هیسترکتومی شکمی، مدتی طول می کشد تا به حالت طبیعی خود برگردید. برای بیشتر زنان، حدود شش هفته می باشد و مراقبت های زیر را انجام دهید:

• استراحت کافی داشته باشید.
• تا 6 هفته بعد از جراحی، اجسام سنگین بلند نکنید.
• پس از جراحی فعال بمانید، اما در شش هفته اول از فعالیت بدنی شدید خودداری کنید.
• قبل از شروع مجدد فعالیت جنسی شش هفته صبر کنید.
• توصیه های پزشک خود را در مورد بازگشت به سایر فعالیت های عادی انجام دهید.

مراقبت های مهم بعد از هیسترکتومی

زمانی که جراحی هیسترکتومی انجام می شود، تغییرات وسیعی در بدن بانوان پدیدار شده و مهم است بانوان مراقبت‌ های گفته شده توسط پزشک را مو به مو و بدون کوتاهی انجام دهند.

این جراحی دوره نقاهت خاصی ندارد و بیمار شب قبل در بیمارستان بستری می شود و معمولا روز بعد از عمل مرخص می شود و باید یک هفته در منزل استراحت کند.

در مواردی که جراحی به روش لاپاراسکوپی صورت می گیرد، برای جلوگیری از آمبولی و DVT به بیمار توصیه می شود به طور مکرر پیاده روی داشته باشد.

قطعاً متخصصان به بانوان توصیه می‌ کنند که برای کاهش عوارض جسمانی حتماً از انواع داروهای هورمونی که برای آنها تجویز می شود استفاده نمایند.

ممکن است بعد از جراحی در طی روزها یا هفته‌ ها متوجه ترشحات خونی از واژن شده که البته خطرناک نیست و بهتر است با کمتر کردن فعالیت‌ های جسمانی از سلامت خود بیشتر مراقبت کنید.

بعد از هیسترکتومی، اگر بیمار به خوبی با پزشک همکاری کند و تمام توصیه های او را به درستی انجام دهد، نباید عارضه و مشکلی ایجاد شود.

متخصصان بر این باورند که بعد از جراحی هیسترکتومی برای کاهش عوارض جسمانی حتماً تغذیه سالم را در پیش گرفته و به طور مکرر از انواع سبزیجات، حبوبات و غلات استفاده نمایید.

با مصرف درست چربی‌ های سالم، پروتئین و کلسیم می‌ توانید عوارض ناشی از این جراحی را به حداقل رسانده و البته مهم است که از هرگونه استرس و تنش دوری کنید.

مصرف آب فراوان و استراحت و خواب کافی بعد از جراحی به بهبود وضعیت بدن کمک شایانی می‌ کند.

پدیدار شدن عوارض یائسگی بعد از جراحی هیسترکتومی امری کاملاً طبیعی است.

اگر بعد از عمل متوجه حالتی مانند عرق شبانه، بی‌ خوابی، گرگرفتگی و خشکی واژن می شوید حتماً با متخصصین در میان گذاشته تا با مصرف انواع دارو و مکمل‌ های جایگزین و البته هورمون تراپی وضعیت بدن را اصلاح نمایند.

تا دو ماه پس از عمل از فعالیت های سنگین و تماس جنسی خودداری کنید.

بیمار می تواند فعالیت های سبک روزانه خود را انجام دهد و به خصوص در بیمارانی که لاپاراسکوپی شده اند، به هیچ وجه نیازی به استراحت مطلق نیست.

افرادی که تحت عمل هیسترکتومی لاپاراسکوپی قرار گرفته اند، باید روزانه راه بروند و همزمان نفس عمیق بکشند تا سریعتر بهبود پیدا کنند و دچار مشکل نشوند.

عوارض شایع هیسترکتومی

بسیاری از مشکلاتی که بعد از جراحی هیسترکتومی اتفاق می‌ افتد کوتاه و زودگذر هستند و با مراقبت‌ های درمانی و مصرف انواع هورمون و مکمل بهبود پیدا می‌ کنند.

یکی از مشکلات و عوارض طولانی مدتی که ممکن است بعد از جراحی هیسترکتومی متحمل شوید، افتادگی واژن و مثانه است.

اندام‌ های دیگر مانند روده یا مثانه در مجاورت با رحم قرار می‌ گیرند اما زمانی که رحم از این محدوده خارج شود، ممکن است دیگر اعضا نیز از جایگاه خود جابجا شده و دچار افتادگی شوند.

مهم است که برای پیشگیری از چنین آسیب‌ های خطرناکی حتماً بعد از هیسترکتومی با انجام تمرینات کگل عضلات کف لگن را تقویت کرده تا با این مشکلات حاد مواجه نشوید.

از آنجایی که رحم برداشته می شود و میزان هورمون‌ ها به یکباره تغییر می‌ کند و بانوان وارد یائسگی می شوند و مشکلاتی همچون خشکی واژن برای آنها به وجود می‌ آید.

درد هنگام رابطه جنسی و کاهش میل جنسی از مشکلاتی است که بانوان برای مدت زمان طولانی متحمل خواهند شد.

آیا می توان با هورمون تراپی عوارض های بعد از جراحی هیسترکتومی را جبران کرد؟

گاهی اوقات فیبروم‌ های رحمی در سنین باروری و جوانی برای بانوان اتفاق می‌ افتند و اگر سایر روش‌ ها به نتیجه مناسب نرسد متخصصان با خارج کردن بافت رحم یا جراحی هیسترکتومی سعی در حفظ سلامت بانوان دارند.

زمانی که رحم با تمامی اجزا از جمله تخمدان‌ ها از حفره شکمی خارج شوند بانوان بلافاصله وارد دوره یائسگی شده و تغییرات محسوسی در عملکرد بدن و ترشح هورمون‌ ها اتفاق می‌ افتد.

زمانی که رحم در بدن نباشد دوره یائسگی آغاز می شود و بانوان تمامی حالات آن را تجربه می‌ کنند.

متخصصان می‌ توانند برای پیشگیری از ضعف‌ های جسمانی و برقراری تعادل در میزان هورمون‌ ها و البته پیشگیری از بروز پوکی استخوان با هورمون تراپی وضعیت بدن را به حالت نرمال برسانند.

یکی از مهمترین مراقبت‌ ها و اقداماتی که بعد از جراحی هیسترکتومی انجام می شود، هورمون تراپی برای بانوان است.

مصرف انواع داروهای هورمونی برای برقراری تعادل در بدن الزامی است و متخصصان با مصرف انواع داروهای هورمونی سعی دارند تا عدم حضور رحم را جبران کنند.

به یاد داشته باشید که اگر هورمون‌ هایی مانند استروژن در بدن تولید نشوند و به واسطه انواع دارو آنها را نیز مصرف نکنید به مرور زمان شاهد آسیب‌ های جسمانی وسیع و البته پوکی استخوان خواهید بود.

سوالات متداول

اندازه واژن بعد از هیسترکتومی تغییر می کند؟

در طول واژن بعد از عمل تغییری ایجاد نمی شود در صورتی که لزومی به برداشتن قسمتی از واژن نباشد.

دلیل بزرگ شدن شکم بعد از عمل هیسترکتومی چیست؟

بزرگ شدن شکم از مشکلات شایع بعد از هیسترکتومی می باشد که به دلیل نفخ بروز پیدا می کند.

گذشت زمان و تغییر عادت های غذایی مشکل بزرگ شدن شکم بعد از عمل را کم می کند.

جای خالی رحم بعد از هیسترکتومیچگونه پر می شود؟

جای خالی رحم بعد از عمل با روده‌های کوچک و بزرگ پر خواهد شد.