اصطلاح قاعدگی دردناک که در علم پزشکی از آن با نام دیسمنوره یاد می شود یکی از علائم شایع بیماری هایی مانند کیست تخمدان، فیبروم رحم، اندومتریوز و … است.

در واقع در این حالت شدت درد قاعدگی بسیار بیشتر می شود و حتی ممکن است بیش از ۷۲ ساعت طول بکشد.

علت درد پریود از روز چهارم به بعد را می توان قاعدگی دردناک دانست.

بسیاری از زنان شدت درد ناشی از اختلال دردناک قاعدگی را معادل شدت زایمان طبیعی می دانند.

معمولاً قاعدگی بسیار دردناک با دردهای ضربان دار یا گرفتگی در قسمت تحتانی شکم همراه است.

در این شرایط مصرف مسکن های مختلف چندان موثر نیست و فعالیت های روزانه برای چند روز در هر ماه مختل می شود.

انواع قاعدگی دردناک

دیسمنوره به دو نوع اولیه و ثانویه طبقه بندی می شود:

قاعدگی دردناک اولیه

قاعدگی دردناک اولیه در افرادی رخ می دهد که قبل و در حین قاعدگی درد دارند.

در این حالت فرد مشکل یا بیماری خاصی ندارد و معمولاً 1 تا 2 روز قبل از شروع قاعدگی و هنگام شروع خونریزی دردهای خفیف تا شدید را تجربه می کند.

این دردها معمولا در قسمت تحتانی شکم، پشت یا ران احساس می شوند.

درد دیسمنوره اولیه معمولاً 12 تا 72 ساعت طول می کشد و ممکن است با علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ، خستگی و حتی اسهال همراه باشد.

به طور معمول، درد قاعدگی منظم با افزایش سن کاهش می یابد و در بسیاری از افراد پس از بچه دار شدن متوقف می شود.

قاعدگی دردناک ثانویه

نوع دیگری از دیسمنوره که به دلیل اختلال یا عفونت در اندام های تناسلی رخ می دهد.

در این حالت درد معمولا زودتر از سیکل قاعدگی شروع می شود و اغلب آنقدر شدید است که فرد قادر به انجام فعالیت های روزانه نیست.

افراد مبتلا به قاعدگی دردناک ثانویه معمولاً علائمی مانند تهوع، استفراغ، خستگی یا اسهال را تجربه نمی کنند.

دلایل ایجاد قاعدگی دردناک

به طور طبیعی همه بانوان با آغاز سن بلوغ به صورت ماهانه یک بار قاعدگی را تجربه می‌ کنند.

قاعدگی زمانی اتفاق می‌ افتد که تخمک آزاد شده از تخمدان‌ ها بدون بارور شدن به رحم رسیده و همراه با دیواره‌ سلولی که در رحم قرار می‌ گیرد فرو می‌ ریزد.

خارج شدن خون قاعدگی عموماً هفت روز ادامه پیدا می‌ کند و البته میزان آن برای بانوان متغیر است.

اما در طی قاعدگی ممکن است بانوان دردی را در ناحیه شکم یا کمر تجربه کنند، این دردها تا زمانی طبیعی است که روال زندگی افراد را مختل نکند و به نوعی نیاز به درمان و رسیدگی تخصصی نداشته باشند.

معمولا بانوان قبل از سن ۳۰ سالگی قاعدگی‌ های دردناک را تجربه می‌ کنند، البته داشتن سابقه خانوادگی نیز بر این مسئله موثر است.

به یاد داشته باشید که اگر چند قاعدگی‌ به طور نامنظم اتفاق بیفتد، ممکن است افراد درد قاعدگی را متحمل شده و در کنار آن خونریزی‌ های شدید نیز اتفاق می‌ افتد.

متخصصان بر این باورند که استرس و تنشی که بانوان در دوره قاعدگی متحمل می شوند، به دردهای شدید ختم شده و عموماً این درد برای بانوان غیر قابل تحمل است و نیاز به استفاده از انواع مسکن خواهند داشت.

برخی از بانوان در پی استفاده از آی یو دی که یک روش جلوگیری از بارداری است، ممکن است قاعدگی دردناک را تجربه کنند.

البته اگر درد به این منظور اتفاق افتاده باشد تنها برای چند ماه اولی اتفاق افتاده و پس از آن فرد به روال طبیعی باز می‌ گردد.

اما زمانی که دردها غیر قابل تحمل می شوند، متخصصان مسئله را ناشی از یک بیماری پنهان رحمی می‌ دانند.

به عنوان مثال ممکن است بانوان در پی ابتلا به سندروم پیش از قاعدگی این عارضه را متحمل شوند.

تغییرات هورمونی که در بدن اتفاق می‌ افتد، برای بانوان قاعدگی‌ های طولانی و دردناک را در پی دارد که عموماً پس از آغاز خونریزی از بین می‌ رود.

آندومتریوز یکی دیگر از دلایل مهم قاعدگی دردناک است.

متخصصان معتقدند که اگر سلول‌ های پوشش داخلی رحم به دیگر قسمت‌ ها سرایت کنند و در این محدوده تکثیر شوند، احتمال قاعدگی دردناک وجود دارد.

به یاد داشته باشید که آندومتریوز به معنی پدیدار شدن سلول‌ های داخلی رحم در قسمت‌ های خارجی رحم، تخمدان‌ ها و لوله‌ های فالوپ است.

از طرفی دیگر فیبروم‌ های رحمی که تومورهای غیر سرطانی شناخته می شوند باعث قاعدگی دردناک و البته نامنظم خواهد شد.

ممکن است افراد برای چند ماه متوالی قاعدگی را تجربه نکنند و پس از آن یک قاعدگی شدید و دردناک رخ می‌ دهد.

مسئله دیگری که در مورد درد قاعدگی باید بدانید ابتلا به بیماری‌ های التهابی لگن است.

اگر بانوان با بیماری‌ های مقاربتی مواجه باشند و یا عفونت رحم در بخش‌ های مختلف آن از جمله تخمدان‌ ها و لوله‌ های فالوپ پدیدار شود احتمال بروز قاعدگی دردناک وجود دارد.

از دیگر دلایل مهم و البته موثر بر دردهای شدید قاعدگی باید به کیست تخمدان و تنگی دهانه رحم اشاره کرد.

گاهی اوقات تنگ بودن یا باریکی بیش از حد دهانه رحم باعث می شود تا فشار وارده بر دهانه رحم باعث دردآور شدن قاعدگی شود.

کیست تخمدان که عموماً بر اثر اضطراب و استرس بالا اتفاق می‌ افتد نیز می‌ تواند سبب برهم خوردن تعادل هورمون‌ ها شده و اختلالاتی همچون دردهای شدید را در قاعدگی متحمل خواهید شد.

علائم شایع قاعدگی دردناک

برخی از علائم این اختلال به شرح زیر است:

• درد ضربان دار یا گرفتگی در قسمت تحتانی شکم که بسیار شدید است.
• دردی که 1 تا 3 روز قبل از قاعدگی شروع می شود.
• درد مبهم و مداوم در طول 7 روز قاعدگی
• دردی که به ناحیه پایین کمر و ران ها انتقال پیدا می کند.
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• سردرد و سرگیجه

معمولاً دیسمنوره با خونریزی کم همراه است زیرا عوامل زیادی همچون کیست رحم در ایجاد آن نقش دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض قاعدگی دردناک

گاهی اوقات، شرایطی وجود دارد که زنان را بیشتر مستعد ابتلا به این نوع اختلالات قاعدگی می کند.

تغییر در شیوه زندگی زنان می تواند احتمال تجربه درد شدید قاعدگی را افزایش دهد.

به طور کلی، شرایط زیر بیشتر باعث ایجاد قاعدگی دردناک می شوند:

• شروع اولین قاعدگی قبل از 12 سالگی
• سن زیر 20
• قاعدگی که سنگین باشد یا بیش از هفت روز طول بکشد
• سیگار کشیدن
• سابقه قاعدگی دردناک در مادر

تشخیص علت درد قاعدگی

زمانی که درد قاعدگی از حد طبیعی و نرمال افزایش پیدا می‌ کند، بانوان به دنبال راه‌ های موثر هستند تا علت آسیب را پیدا کرده و با این کار می‌ توانند در آینده قاعدگی را با سهولت و آرامش بیشتر سپری کنند.

متخصصان فعال در حوزه زنان تنها کسانی هستند که می‌ توانند در این راه به شما کمک کنند.

زمانی که به پزشک مراجعه می‌ کنید، متخصصان به واسطه سونوگرافی می‌ توانند بخش‌ های مختلف رحم از جمله تخمدان‌ ها، لوله‌ های رحم و دهانه رحم را بررسی کنند.

این تصویربرداری به واسطه امواج صوتی اتفاق می‌ افتد و نه تنها خطری برای بانوان ندارد بلکه تصاویر دریافتی کاملاً دقیق و بی‌ نقص هستند.

روش دیگر برای تشخیص اختلالات قاعدگی، انجام آزمایشات کاربردی و تصویربرداری‌ های دقیق‌ تر است.

عموماً متخصصان سی تی اسکن و ام آر آی را نسبت به سونوگرافی بهتر دانسته زیرا جزئیات بیشتری به این واسطه مشخص می شود.

تصاویری که در این روش تخصصی دریافت می شود به واسطه اشعه ایکس است و متخصصان می‌ توانند زوایای متفاوت و بخش‌ های استخوانی و بافت‌ های نرم‌ تر را به صورت همزمان بررسی کنند.

یکی دیگر از روش‌ های موثر برای تشخیص اختلالات قاعدگی دردناک، انجام لاپاراسکوپی است.

اگر متخصصان به واسطه درد ایجاد شده در هنگام قاعدگی به بیماری‌ هایی همچون آندومتریوز، فیبروم، چسبندگی رحم و کیست تخمدان مشکوک شوند، می‌ توانند به واسطه لاپاراسکوپی بخش‌ های مختلف حفره شکمی و اندام تناسلی را ارزیابی کرده و به واسطه تصاویر دریافتی متوجه اختلالات رحمی خواهند شد.

آیا می توان از اختلالات دردناک قاعدگی جلوگیری کرد؟

تجربه نشان داده است که اکثر زنانی که سبک زندگی سالمی دارند، کمتر به بیماری هایی مبتلا می شوند که باعث قاعدگی دردناک می شود.

به همین دلیل توصیه می کنیم برای پیشگیری از این اختلال، رژیم غذایی سالمی داشته باشید که حداقل 60 درصد آن میوه و سبزیجات باشد، خواب کافی داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید.

اگرچه دنیای امروز پر از استرس است، اما راه های زیادی برای کنترل آن وجود دارد.

زندگی جنسی خود را به یک فرد محدود کنید، یعنی همسرتان.

شرکای جنسی متعدد خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن را افزایش می دهند.

درمان قاعدگی دردناک

دردی که هنگام قاعدگی اتفاق می‌ افتد، اغلب قابل کنترل بوده و خیلی زود بهبود می‌ یابد.

مگر آنکه نشات گرفته از بیماری‌ های رحمی باشد و متخصصان با درمان‌ های تخصصی می‌ توانند این عارضه را برطرف نمایند.

هنگام قاعدگی بهتر است که برای تسکین درد پیش آمده از یک پد گرم یا کمپرس گرم استفاده کنید و ناحیه لگن، شکم و کمر را به این واسطه گرم کنید.

البته در چنین موقعیتی ماساژ دادن شکم و دوش آب گرم به تسکین درد و گرفتگی‌ های رحمی کمک می‌ کند.

می‌ توانید به آرامی تمرینات ورزشی منظم را انجام داده و در کنار مصرف غذاهای سبک و مغزی شاهد تسکین درد قاعدگی خواهید بود.

اما هر چقدر که دردها شدت پیدا می‌ کنند، محدودیت افراد برای مراقبت‌ های گفته شده بیشتر می شود.

بانوان می‌ توانند حتی چند روز قبل از آغاز قاعدگی از مسکن‌ های ضد التهاب مانند ایبوپروفن استفاده نمایند.

مهم است که مصرف مکمل‌ های غذایی مانند ویتامین e، اسید چرب امگا ۳، کلسیم، منیزیم و ویتامین ب ۶ و ب ۱ را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

به خاطر داشته باشید که در این روزها باید مصرف نمک، الکل، کافئین و شکر را تا حد ممکن کمتر کرده و برای پیشگیری از نفخ شکم رژیم غذایی خود را اصلاح کنید.

اگر بیماری‌ های التهابی لگن یا عفونت‌ های مقاربتی باعث درد قاعدگی شوند، می‌ توانید طبق تجویز پزشک از آنتی بیوتیک نیز استفاده کنید.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک برای این روزها مناسب هستند.

همواره می‌ توانید تحت نظر متخصصان از انواع داروهای ضد درد و مسکن مانند استامینوفن استفاده کنید.

البته برای کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی مصرف داروهای ضد افسردگی نیز برای بیماران تجویز می شود.

درمان قاعدگی دردناک با طب سنتی

متخصصان طب سنتی معتقدند مصرف داروهای گیاهی به صورت چای به تسکین قاعدگی دردناک کمک زیادی می کند.

عصاره بابونه، رازیانه و حتی شوید می‌ تواند به تسکین درد قاعدگی کمک کند.

به خاطر داشته باشید که این دردها موقت و زودگذر هستند.

اگر به طور مرتب از انواع نوشیدنی‌ های حاوی دارچین یا زنجبیل استفاده کنید، خیلی زود شاهد تسکین درد بوده و دوره‌ های بعدی قاعدگی را با عوارض و درد کمتری سپری خواهید کرد.

علاوه بر این، استفاده از طب سوزنی یا طب فشاری نیز بسیار موثر است.

در طب سوزنی، سوزن های بسیار نازکی از طریق پوست در نقاط استراتژیک بدن وارد می شوند.

در طب فشاری، نقاط خاصی از بدن با اعمال فشار ملایم به پوست تحریک می شوند.

توصیه می کنیم همزمان با داروهای شیمیایی از داروهای گیاهی استفاده نکنید زیرا خطر تداخل دارویی وجود دارد.