تنبلی تخمدان چیست؟
نارسایی تخمدان همان سندرم تخمدان پلی کیستیک است که در اصطلاح عامیانه به آن نارسایی تخمدان گفته می شود و بیماری شایعی در بین زنان و نوجوانان است.
این بیماری علت ژنتیکی در فرد دارد، در طول هر چرخه تخمک‌گذاری ماهانه، تقریباً 6 فولیکول رشد می‌کنند.
اما در نهایت، یکی از این فولیکول‌ها کامل می‌شود و پس از رشد کافی، عوامل بازدارنده رشد تولید می‌کند و سایر فولیکول‌های اطراف خود را از بین می‌برد و باعث کوچک ماندن آنها می‌شود.
در افراد مبتلا به آتروفی تخمدان، فولیکول‌ها رشد می‌کنند؛ اما تخمک گذاری رخ نمی دهد و به همین دلیل است که آنها به درستی کار نمی کنند.
علاوه بر این، فولیکول اصلی نمی‌تواند فاکتور مهارکننده‌ای را برای از بین بردن رشد سایر فولیکول‌های اطراف خود تولید کند.
به همین دلیل، چندین فولیکول به طور همزمان در یک چرخه تخمک گذاری رشد می‌کنند و نه تنها تخمک گذاری نمی‌کنند.
آنها همچنین از بین نمی‌روند، بنابراین در طول چندین سال، گروه‌هایی از فولیکول‌ها روی سطح یا قشر تخمدان باقی می‌مانند زیرا چندین فولیکول رشد کرده‌اند و هر ماه به همان شکل باقی مانده‌اند.
به همین دلیل تخمدان بیشتر از قبل عملکرد خود را از دست می دهد و در این صورت فرد به دلیل نارسایی تخمدان به پزشک مراجعه می کند.
علائم تنبلی تخمدان
این علائم شامل هورمون های مردانه هستند که به صورت کلی از هر فولیکول ریزی مردانه آزاد می شود.
زمانی که تعدادی از این هورمون ها از فولیکول ها آزاد می شوند، می توانند در خون یک خانم آزاد شوند و کل بدن آنها دچار مو های زائد مردانه شود.
در حالت طبیعی که خانم ها به این بیماری مبتلا باشند، سالم هستند.
به طور کلی هورمون های مردانه که در بدن خانم ها هستند اما بسیار کمتر از آقایان می باشد.
در مواردی که تنبلی تخمدان به وجود می آید، سطح این هورمون در حالت طبیعی بالا می رود.
از جمله این نشانه ها عبارت است از رشد بیش از حد موهای صورت، افزایش موهای زائد و ضخیم در نواحی چانه و لب، زخم شدن موهای بدن در تمامی نقاط بدن در نمای خاص باعث افزایش مو می شود.
به طور مثال در دور سینه، صورت، چانه، زیر ناف، اطراف ناف تحت تاثیر هورمون های مردانه بیشتر شکل می‌گیرد و باعث سیاه شدن و ضخیم شدن موها می گردد.
همینطور زمانی که هورمون در یک مرد افزایش پیدا می کند، دچار ریزش مو می گردد.
در خانم ها نیز بدین صورت است و تحت تاثیر افزایش هورمون مردانه دچار ریزش مو می شوند.
حتی ممکن است همانند مردان ظاهری مردانه پیدا کنند و یا دچار کچلی مردانه و ریزش مو در نواحی تناسلیشان شوند.
لازم به ذکر است که این موارد زمانی اتفاق می افتد که فرد تنبلی شدید تخمدان دارد.
هورمون های مردانه باعث می شوند که پوست سر چرب شوند و جوش های سرسیاه و جوش های ریزی در کل بدن آن ها به وجود آید.
اضافه وزن را در فرد نشان می دهد و مقاومت به انسولین در افراد بالا می رود و باعث می‌شود فرد به بیماری دیابت هم مبتلا شود، همچنین امکان دارد چربی خون فرد را هم بالا ببرد.
پریفرال به معنای این است که محیط تخمدان، فولیکول های ریز هر ماه به صورت زنجیر وار رشد پیدا می کنند و در محیط تخمدان به صورت گردنبند در اطراف تخمدان قرار می گیرند.
این فولیکول ها در واقع کیست های ریز تخمدان ها هستند که از بین نمی روند و بر روی سطح تخمدان جای خود را پیدا می کنند.
هر کدام از این کیست ها حالت زنده دارند و زمانی که داخل تخمدان ها می روند، هورمون های کوچکی را به وجود می‌آورند که این هورمون ها وارد خون می شوند و کل بدن را می توانند تحت تاثیر قرار دهند.
هورمون های هر فولیکول کم است اما زمانی که تعداد آن ها افزایش پیدا می کند، میزان هورمون که وارد خون می شود، از حد عادی تجاوز می کند و هورمون های بیشتر را برای آقایان به وجود می آورد.
زمانی که میزان هورمون های مردانه افزایش پیدا می کند، علائم هورمون های مردانه هم بالا می رود و در نهایت تخمک گذاری به درستی در فرد انجام نمی شود.
بسته به شدت بیماری امکان دارد به دلیل اینکه تخمک به خوبی آزاد نمی شود و سیکل قاعدگی معمولا حالت نامرتب دارد و مدت زمان فاصله حتی در مواردی امکان دارد در صورت عدم مصرف دارو ۶ تا ۷ ماه پریود نشود.
در صورت داشتن هرگونه علائم بهتر است سریع به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
راهای درمان تنبلی تخمدان
تنبلی تخمدان یکی از بیماری هایی است که با وجود شایع بودن آن تا حد زیادی قابل درمان است.
برای درمان قطعی نارسایی تخمدان، لازم است با درمان علائم آن، کمک گرفته شود.
یکی از عوامل مهم در راه های بهبود تنبلی تخمدان این است که باید در اسرع وقت درمان شود تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود و تعداد عوارض کاهش یابد.
با درمان هایی که در ادامه توضیح خواهیم داد می توان این بیماری را راه های بهبود تنبلی تخمدان کرد و حتی مشکلات ناشی از ناباروری را در این بیماری برطرف کرد.
مهم ترین روش های درمان تخمدان پلی کیستیک عبارتند از:
تغییر سبک زندگی
وقتی صحبت از تغییر سبک زندگی می شود، منظور سه عامل مهم ورزش، تغذیه سالم و خواب مناسب است.
ورزش
انجام ورزش های مفید برای نارسایی تخمدان (سه بار در هفته)، کاهش وزن و داشتن رژیم غذایی سالم در درمان نارسایی تخمدان بسیار موثر است.
در واقع با تغییر سبک زندگی خود می توانید ترشح هورمون های بدن خود را متعادل کنید و بسیاری از بیماران بیش از 80 درصد از مشکلات ناشی از PCO را پس از کاهش وزن پشت سر می گذارند.
در ادامه مقاله بیشتر درباره ورزش هایی که برای درمان تنبلی تخمدان هستند توضی داده می شد.
پیاده روی برای تنبلی تخمدان
پیاده روی بهترین ورزش برای تنبلی تخمدان است.
برای افزایش تأثیر پیاده روی بر تنبلی تخمدان، باید هر بار مسافت پیاده روی خود را افزایش دهید و در مسیرهایی قدم بزنید که هم سطح صاف و هم تپه و شیب دارند.
در طول مسیر خود، باید 5 دقیقه با سرعت متوسط و سپس 5 دقیقه پیاده روی سریع یا دویدن آهسته متناوب کنید.
ادامه این کار بسیار مهم است، بنابراین حتی اگر فقط 10 دقیقه در روز فرصت دارید، پیاده روی خود را انجام دهید.
دوچرخه سواری برای تنبلی تخمدان
با 10 تا 15 دقیقه دوچرخه سواری در فضای باز یا دوچرخه ثابت می توانید چربی های شکم خود را به طور موثر بسوزانید.
این ورزش هوازی مانند پیاده روی یکی از ورزش هایی است که در بهبود تنبلی تخمدان تاثیر بسزایی دارد.
تمرینات کگل برای تنبلی تخمدان
اگر به دلیل وزن زیاد از کمردرد شدید رنج می برید، می توانید با تمرینات کگل عضلات کف لگن خود را تقویت کنید.
تقویت این عضلات مرکزی بدن به تقویت ستون فقرات، ثبات لگن، بارداری و زایمان بهتر و همچنین سلامت جنسی شما کمک می کند.
ورزش های آبی برای تنبلی تخمدان
ورزش های استخر مانند شنا و ایروبیک در آب، ورزش های عالی برای زنان مبتلا به PCOS هستند.
می توانید برای حفظ تناسب اندام، ورزش های آبی و پارویی مانند کایاک سواری را در فضای باز امتحان کنید.
اینتروال یا هیت
اینتروال یا هیت (HIIT) در فارسی به معنای تمرین متناوب شدید است.
به جای تعریق روی تردمیل یا دویدن های طولانی در طول روز، بهتر است ورزش های گرما یا قدرتی مانند اسکات و اسکالر انجام دهید.
زیرا این ورزش ها برای کاهش مقاومت به انسولین و افزایش سرعت متابولیسم بسیار مفید است.
مطالعات نشان داده است که زنانی که این تمرینات را انجام داده اند، بیشترین بهبود را در مقاومت به انسولین تجربه کرده اند.
یوگا
افرادی که به مدت 1 ساعت و 3 بار در هفته یوگا انجام می دهند، کاهش قابل توجهی در سطح تستوسترون دارند و افسردگی و تنظیم چرخه قاعدگی را بهبود می بخشند.
یکی از بهترین حرکات یوگا برای سندرم تخمدان پلی کیستیک سلام کردن به خورشید است.
اگر این مجموعه حرکات را با سرعت بالا انجام دهید، به کاهش وزن شما کمک زیادی می کند.
پیلاتس و ایروبیک
پلتفرم ترکیبی از تمرینات قدرتی و کششی برای سوزاندن چربی اطراف تخمدان است که به کاهش وزن، تقویت خلق و خو و کاهش هورمون های مردانه در زنان مبتلا به PCOS کمک می کند.
ایروبیک و پیلاتس برای تنبلی تخمدان یکی دیگر از ورزش های هوازی است که تنفس و ضربان قلب را بهبود می بخشد.
آمادگی جسمانی بیمار را افزایش می دهد و به درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک می کند.
تغذیه سالم
رژیم غذایی سالم نیز می تواند در درمان نارسایی تخمدان بسیار موثر باشد.
رژیمی که شامل میوه ها و سبزیجات فراوان است و در آن غذاهای کامل مانند نان سبوس دار، گوشت، ماهی و مرغ به اندازه کافی وجود دارد.
خواب منظم
هفت تا هشت ساعت خواب در شب می تواند بدن شما را به تعادل هورمونی نزدیک کند.
مطالعات علمی مختلف تاثیر خواب را در درمان این بیماری تایید می کنند و بنابراین نباید این موضوع را دست کم گرفت.
دارودرمانی
نوع دارویی که برای شما تجویز می شود به نوع علائمی که دارید بستگی دارد. معمولاً سریعترین درمان تنبلی تخمدان با استفاده از دارو هایی می باشد که شامل موارد زیر می باشند:
قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری معمولا برای درمان پریودهای نامنظم توصیه می شود.
برای تنظیم چرخه قاعدگی، می‌توانید قرص‌های ضدبارداری ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون مصرف کنید تا آندروژن‌ها را کاهش دهید.
این دارو یکی از بهترین قرص‌ها برای درمان تنبلی تخمدان است که سطح پروژسترون و سایر هورمون‌ها را تنظیم می‌کند.
از عوارض جانبی مانند خونریزی نامنظم، آکنه و رشد بیش از حد مو جلوگیری می‌کند و همچنین خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهد.
قرص ال دی
قرص LD یکی از داروهای رایج برای تنظیم چرخه قاعدگی و جلوگیری از رشد موهای زائد در مبتلایان به نارسایی تخمدان است.
اگر در طول درمان با این داروها با عوارضی مانند لکه بینی، نفخ، حالت تهوع و غیره مواجه شدید، نگران نباشید زیرا این عوارض پس از چند ماه برطرف می شود.
کلومیفن
اولین خط درمان برای تحریک تخمک گذاری در زنانی که قصد بارداری دارند، کلومیفن است.
البته گاهی اوقات به جای آن لتروزول تجویز می شود که عوارض جانبی بیشتری دارد.
برای بهبود تخمک‌گذاری و افزایش شانس بارداری، ممکن است داروی کلومیفن برای بیمار تجویز شود. این داروی ضد استروژن خوراکی باید در ابتدای چرخه قاعدگی مصرف شود.
متفورمین
متفورمین معمولاً برای کاهش سطح انسولین و کلسترول خون، درمان دیابت نوع 2، تحریک تخمک گذاری و تنظیم قاعدگی تجویز می شود.
مشکلاتی مانند تهوع، استفراغ، درد معده، اسهال و کاهش اشتها از جمله عوارض متفورمین برای نارسایی تخمدان هستند.
گنادوتروپین
دسته دیگری از داروها به نام گنادوتروپین ها وجود دارند که در تحریک تخمدان ها موثرند و شانس بارداری را در افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک افزایش می دهند.
لازم به ذکر است که این داروها معمولاً به صورت تزریقی تجویز می‌شوند.
اسپیرونولاکتون
اسپیرونولاکتون یا آلداکتون یکی از داروهایی است که برای درمان نارسایی تخمدان استفاده می شود که باید زیر نظر پزشک متخصص زنان مصرف شود.
این دارو به افزایش تولید هورمون های زنانه در تخمدان ها کمک می کند و فشار خون بالا و مشکلات قلبی ناشی از نارسایی تخمدان را بهبود می بخشد.
به دلیل احتمال نقص مادرزادی، بهتر است در آستانه بارداری یا در دوران بارداری از آن استفاده نشود.
داروهای ضد آندروژن
این گروه از داروها باعث کاهش سطح هورمون های مردانه مانند تستوسترون و بهبود علائمی مانند موهای صورت و بدن، آکنه و ریزش مو می شوند.
در برخی از زنان، مصرف این داروها همراه با قرص های LD می تواند نتایج بهتری را نشان دهد.
جراحی تنبلی تخمدان
در شدیدترین موارد، که بیمار مبتلا به تنبلی تخمدان به درمان‌های دارویی و تغییر سبک زندگی پاسخ نمی‌دهد، متخصص زنان به جراحی تخمدان متوسل می‌شود.
جراحی لاپاروسکوپی برای آتروفی تخمدان، سوراخ کردن تخمدان یا سوزاندن تخمدان با لاپاروسکوپی نیز نامیده می‌شود.
در آن جراح از گرما یا لیزر برای از بین بردن بافت‌هایی در تخمدان‌ها که هورمون مردانه آندروژن ترشح می‌کنند، استفاده می‌کند.
درمان خانگی تنبلی تخمدان
برای درمان خانگی آتروفی تخمدان، اصلاح رژیم غذایی ضروری است. برای این کار، بهتر است مصرف غذاهای زیر را محدود کنید:
- مصرف غذاهای شیرین مانند آب‌نبات، آبمیوه‌های شیرین و نوشابه را محدود کنید.
- از گوشت قرمز و چرب پرهیز کنید.
- از چیپس سیب زمینی استفاده نکنید.
- از مصرف آرد سفید بدون سبوس، رشته فرنگی و محصولاتی که با آرد سفید تهیه می‌شوند، خودداری کنید.
- از مصرف غذاهای کنسروی و نیمه آماده حاوی مواد نگهدارنده خودداری کنید.
- مصرف غذاهای سرخ‌شده، به‌ویژه غذاهایی که با مقادیر زیاد روغن و مواد افزودنی سرخ می‌شوند را محدود کنید.
- کاهش مصرف کافئین
همچنین بهتر است موارد زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید:
- تعادل در مصرف کربوهیدرات و پروتئین
- غذاهایی با شاخص گلیسمی (GI) پایین مصرف کنید
- غذاهای سرشار از فیبر بخورید
- مصرف روزانه اسیدهای چرب ضروری
- غذاهای ارگانیک بخورید
- روزانه سه وعده غذایی و دو میان وعده داشته باشید.
درمان ناباروری ناشی از تنبلی تخمدان
بعضی مواقع پیش می آید که مبتلایان به بیماری تنبلی تخمدان منجر به ناباروری می شوند.
در ابتدا بهترین روش، درمان تنبلی تخمدان است که با استفاده از تغییر سبک زندگی فراهم می شود.
انجام فعالیت های ورزشی حداقل به مدت ۱۵۰ دقیقه در هفته، رژیم های غذایی که حاوی مواد هورمونی مثل گوشت و مرغ هستند.
رژیم غذایی گیاهی و مواد غذایی مثل ماهی می‌تواند بسیار به درمان تنبلی تخمدان کمک کند.
اگر دچار اضافه وزن هستید حتما وزن خود را ۵ تا ۱۰ درصد کم کنید.
برخی مواقع مصرف برخی از داروها می‌تواند به تحریک تخمک گذاری کمک کند.
آی وی اف به درمان ناباروری می تواند کمک کند.
در صورت آن که هیچ کدام از روش های درمانی که گفته شد موثر نبودند، می توانید با استفاده از آی وی اف مناسب ترین روش برای از بین بردن ناباروری را انتخاب کنید.
برای درمان تنبلی تخمدان چه بخوریم؟
غذاهای متنوعی وجود دارند که در یک رژیم غذایی سالم، می‌توانند به درمان نارسایی تخمدان کمک کنند. در صورتی که می خواهید بدانید برای درمان تنبلی تخمدان چه چیز هایی باید بخورید حتما مطلب زیر را بخوانید.
از آنجایی که نارسایی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک التهاب خفیفی محسوب می‌شود، زنان می‌توانند غذاهای ضدالتهابی مانند روغن زیتون، گوجه‌فرنگی، سبزیجات برگ‌دار، ماهی‌های چرب مانند ماهی تن، آجیل و پیاز قرمز مصرف کنند.
یکی از مهمترین وعده های غذایی که به تنظیم هورمون های بدن و بهبود علائم نارسایی تخمدان کمک می کند، صبحانه است.
به علاوه، خوردن یک شام سبک به جلوگیری از افزایش وزن کمک می‌کند و همچنین هورمون‌های بدن شما را تنظیم می‌کند.
برای بهبود تنبلی تخمدان، بهتر است از چربی های سالم مانند امگا ۳ و سایر چربی های سالم استفاده کنید که منابع آنها شامل ماهی های چرب، آووکادو، روغن زیتون، آجیل و دانه های بدون نمک است.
برای تنظیم انسولین بدن و کاهش عوارض نارسایی تخمدان، باید رژیم غذایی خود را طوری تنظیم کنید که کربوهیدرات کمتری در برنامه غذاییتان باشد و در عوض میزان پروتئین دریافتی خود را افزایش دهید.
غذاهای طبیعی، سالم بودن آنها را تضمین می کنند و در نتیجه، سلامت و هورمون های بدن را تنظیم می کنند.
لازم است مصرف غذاهای بسته‌بندی‌شده، فست‌فودها و غذاهای آماده که اغلب حاوی قند اضافه، چربی‌های ترانس و سدیم بالا هستند، به شدت به حداقل برسد.
قندهای ساده از جمله نوشابه، آب نبات، شیرینی و کیک را از رژیم غذایی خود حذف کنید و لبنیات پرچرب مانند بستنی، پنیر و کره را کمتر مصرف کنید.
مهم است بدانید که هیچ درمان قطعی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان وجود ندارد، اما درمان‌ها می‌توانند علائم این بیماری مانند قاعدگی نامنظم، رشد بیش از حد مو و ریزش مو را کاهش دهند.
علاوه بر این، برخی از درمان‌ها به تنظیم هورمون‌ها و مشکلات باروری کمک می‌کنند.
در نهایت، توصیه می‌شود به محض مشاهده علائم این بیماری به متخصص زنان مراجعه کنید و تغییرات قابل توجهی در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
خطرات عدم درمان تنبلی تخمدان
یکی از آسیب های شایع در بین بانوان تنبلی تخمدان است.
امروزه به دلیل افزایش سطح آگاهی بانوان افراد می توانند در مراحل اولیه آن را شناسایی کرده و برای درمان و بهبود آن به پزشک مربوطه مراجعه کنند.
بسیاری از متخصصان بر این باورند که اگر درمان تنبلی تخمدان را هر چه سریعتر انجام دهید، عوارض کمتری متوجه فرد شده و آسیب های محدودی را تجربه خواهند کرد.
تنبلی تخمدان در ابتدا با بی نظمی قاعدگی مشخص می شود.
در مراحل شدیدتر سبب عدم باروری بانوان خواهد شد.
تخمدان ها به وسیله لوله های فالوپ به رحم متصل هستند.
اگر آسیبی متوجه آنها شود، در مراحل بعدی این عضو حیاتی را درگیر خواهند کرد.
رحم به طور کامل تحت تاثیر منفی قرار می گیرد.
باید نسبت به عملکرد تخمدان ها هشیار باشید زیرا اگر تخمدان ها عملکرد مناسبی نداشته باشند، ناباروری در بانوان اتفاق افتاده که ممکن است آنها را وارد پروسه های درمانی طولانی کند.
اگر تنبلی تخمدان درمان نشود به مرور زمان باعث ایجاد کیست های مختلف شده که با ترکیدن و یا بدخیم شدن آنها رشد توده های سرطانی اتفاق می افتد.
در این شرایط کنترل بیماری بسیار سخت و طاقت فرسا خواهد بود.
اگر تخمدان ها در این حالت باقی بمانند ممکن است با تشدید عارضه، پزشک مجبور شود که تخمدان ها را به طور کامل از رحم خارج کند.
با این شرایط متخصصان برای حفظ جان و سلامت افراد مجبور می شوند که این عضو حیاتی را به طور کامل از بدن خارج کنند.
با این حال باید بدانید که به محض مشاهده علائم اولیه تنبلی تخمدان باید به پزشک مراجعه کنید تا این آسیب در مراحل اولیه کنترل و درمان شود.
در این شرایط می توانید از سلامت خود محافظت کرده و همانند تمامی بانوان فرایند قاعدگی منظم را تجربه کنید که پس از آن بارداری بدون نقص و آسیب نیز اتفاق خواهد افتاد.
سلامت و کارکرد درست تخمدان ها تاثیر بسیار زیادی بر سلامت بانوان دارد.
به عنوان مثال اگر تخمدان ها به طور کامل فعالیت خود را انجام دهند، قاعدگی با نظم خاصی انجام شده و میزان هورمون ها در حالت متعادل باقی می ماند.
اگر تنبلی تخمدان بروز پیدا کند تخمدان ها به هیچ عنوان نمی توانند در زمان درست و مناسب از جای خود آزاد شوند وارد رحم نمی شوند.
همین عامل سبب می شود تا چرخه قاعدگی با اختلالات زیادی مواجه شود.
فرد باید حتماً راه های درمانی را به طور دقیق در پیش بگیرد.
در غیر این صورت ممکن است آسیب ها و خطرات زیادی را تجربه کرده و سلامت رحم را به طور کامل از دست بدهد.
با این حال تنبلی تخمدان در شمار آسیب های قابل کنترل و درمان پذیر است.
در موارد شدیدتر ممکن است فرد در معرض آسیب های خطرناک و یا نهایتاً خروج رحم از بدن قرار بگیرد.
قطعاً اگر فرد به سن یائسگی نرسیده باشد، فرایند ترشح هورمون ها با اختلالات زیادی مواجه شده و باید برای سالیان طولانی از داروهای مختلف استفاده نماید.
